Dünya liderlerinin covid-19 aşılarının fikri mülkiyet haklarının kaldırılması üzerine yaptığı tartışmalar, bu konu hakkındaki fikir ayrılıklarını da beraberinde getirdi. Dünya şu anda aşı patent haklarının kaldırılmasının korona pandemisiyle mücadelede gerçekten işe yarayacağını mı, yoksa insanlık açısından hayati öneme sahip aşıların geliştirilmesi ve üretilmesine engel mi olacağını tartışıyor.

Amerika ve Rusya aşı üzerindeki tekel haklarının kaldırılması taraftarı olurken; Avrupa ise, aşıların tüm dünyada eşit olarak dağıtılamaması sorununun patent hakkının kaldırılmasıyla da çözülemeyeceğini savunuyor.

Aşı patent haklarının kaldırılmasını savunanlar ilaçlara daha kolay erişim için patent haklarının askıya alınmasını sağlayan özel bir düzenlemeden yana olarak, aşı üreticilerinin bilgi birikimlerini ve teknolojilerini diğer firmalara aktarması gerektiğini savunuyor.  İlaç firmaları ise, patent haklarının askıya alınmasının aşı teminini kısa vadede artırmayacağı ve aşı üretiminin kompleks yapısının ve boyutunun göz ardı edildiği görüşündedir. Aşı üreticileri ve ilaç şirketlerinin kalkınmakta olan ülkelerle aşı kapasitesini artırmak için zaten iş birliği yaptığı da ayrıca belirtilmektedir. Biontech firmasının aşı üretimine geçebilmesinin 8 ay gibi uzun bir süre almasının da bu görüşü desteklediği söyleniyor. Ancak yine de yoksul ülkelerin gelişmiş ülkelere nazaran çok daha düşük aşılanma oranlarına sahip olduğu görülmekte ve bu sorununun sadece yeterli üretim kapasitesinden kaynaklanıp kaynaklanmadığı ve ilaç firmalarının kar odaklı bir yaklaşım içinde olup olmadığı sorularını akıllara getiriyor.

Yazar Özge Özdemir